YENİ MÜFREDAT 100 YIL GERİDE! Selçuk Şirin

İHTİYAÇ ANALİZİ NEREDE?

Reform ihtiyaçtan doğar. Yeni müfredatı değerlendi­rebilmek için önce reform ihtiyacını ortaya koyan bir veriye ihtiyacımız var. Eski müfredat hangi ihtiyaçları­mızı karşılamıyordu ki yeni bir müfredata ihtiyaç duyul­du? Çocuklarımız dünya­daki akranlarından hangi alanlarda geriye düştü ki o makası kapatmak için yeni bir müfredata ihtiyaç duyul­du? Veriye dayalı bir ihtiyaç analizi olmadan yapılan her reform başarısız olmaya, israfa ve zaman kaybına yol açar. Maalesef benim ince­lemelerime göre yeni müf­redat belgesinde bir ihtiyaç analizi yok. Yeni müfredatla bir önceki müfredat arasında karşılaştırmalı bir içerik ana­lizi yok. Örneğin 4'üncü sı­nıf matematik dersinde eski ile yeni müfredat arasında hangi alanlarda benzerlikler var hangi alanda yenilikler var, bunu gösteren bir tablo yok. Bunu bizim bir haftada yapmamız imkansız oldu­ğuna göre bakanlığın ihtiyaç analiziyle birlikte bu karşı­laştırmalı analizi de kamuo­yuna sunması gerekiyor.

10 YILLIK ÇALIŞMA BİR HAFTADA DEĞERLENDİRİLMEZ

Geçen hafta ilk defa kamuoyuna açıklanan yeni müfredatın değerlendirilmesi için bize yalnızca bir hafta süre verildi.

Siz bu satırları oku­duğunuzda o süre çoktan dolmuş olacak. Ülkemizde eğitimi dert eden herkes gibi ben de bakanlığın yayınladığı müfredat taslağını incele­mek için bir günümü ayır­dım. Kafkaesk maceram da o zaman başladı. Öncelikle müfredat dediğimiz belge­ler toplamda 26 farklı dosyadan oluşuyor ve bu belgeleri tek tek bilgisayarınıza indirmeniz bile evdeki internet hı­zına göre bir saati buluyor! Ben ilk olarak 110 sayfalık Ortaöğretim Prog­ramları Ortak Metni'ni indirdim. Ardından da okul öncesi döneme baktım. Sonra tek tek her dosyaya göz attı­ğımda, toplam 3 bin sayfayı aşan yeni müfredatı tek başıma bir gün içinde, hatta bir haftada bile okumanın mümkün olmadığını şaşkın­lıkla fark ettim.

3 BİN SAYFAYI ARALIKSIZ OKUMAK İÇİN 75 SAAT GEREKLİ

Aklımdan geçen hesabı Türkiye'deki en başarılı düşünce kuruluşlarından biri olan ERG hesaplamış. Taslakta toplam 1 milyon 82 bin kelime varmış. Eğer ara vermeden metnin tamamını baştan sona okursanız tam 75 saat, 47 dakika harcarsınız. Yani her gün sabahtan akşama mola vermeden sürekli okusanız bile bu metni bir haftada bitirmek olası değil. Bu hesabı biz biliyorsak bakanlık da biliyordur diye umuyorum zira şundan emin olabilirsiniz: Bu metnin farklı bölümlerini yazanlar dahil kimse tamamı­nı baştan sona okumadı! 10 yılda hazırlandığı söylenen bu metnin en az 10 ay askıda kalması lazım. Metin üzerine kapsamlı değerlendirmelerin yapılabilmesi için her bir tas­lak bölümle ilgili o alanın uzmanlarının bir araya gelip derli toplu bir değerlendirme yapması gerekiyor. Madem 10 yıl beklenmiş, o zaman bir yıl daha bekleyelim de bu müfredatı baştan sona revize edip tüm toplumun destek ve katılımıyla uygulamaya koyalım.

DEĞERLER Mİ BECERİLER Mİ?

Okulların temel işlevi çocuklarımızı geleceğe hazırla­mak olarak özetlenebilir. Her ne kadar pek çok farklı müfre­dat kuramları olsa da Türki­ye'deki müfredat değişikliğini incelediğimizde ortada kabaca iki farklı yaklaşımdan söz ede­biliriz: Beceri odaklı müfredat ve değerler odaklı müfredat.

Ulus devletler başlangıçta değerler odaklı bir müfredat kurguladı ve okullarda kimlik inşa faaliyetine girişti. Bu de­neyimler geçen ay bu köşede detaylıca anlattığım gibi büyük bir başarısızlıkla sonuçlandı. Bugün başta OECD ülkeleri olmak üzere tüm modem devletler hummalı bir şekilde müfredatlarını 21'inci yüzyıl becerilerine göre yeniliyor. OECD'nin geliştirdiği PISA testi işte bu becerileri ölçmek için kullanılıyor. Bu müfre­data temelini; okuduğunu anlama, fen ve matematikte problem çözme, iletişim, takım içinde iş birliği yaparak prob­lem çözme, duygusal zeka ve farklı gruplarla uyum içinde yaşama becerileri oluştur­maktadır.

100 YIL GERİDEN GELEN MÜFREDAT

Yeni müfredat da yuka­rıda anlattığım tarihi süreç sanki hiç yaşanmamış gibi 100 yıl geriye değer odaklı bir müfredata gidiyor. Proje özetini anlatan ağaç görse­linde becerilere ait bir dal bulunuyor; ancak ağacın ana gövdesi ve diğer dallarının neyi temsil ettiği ve nasıl ölçüleceği belirsiz bir şekilde, muğlak değerlerden oluşuyor. Bu yazdığım bir metafor değil bu arada, gerçekten de taslak metinin açılış sayfasında yer alan Eğitim Felsefemiz görseli bir ağaç şeklinde çizilmiş.

Ben ağacın dallarım anla­mayı size bırakıyorum (Ben anlamadım!) ve metinde yer alan en kritik cümleyi buraya alıyorum:

'Yalnızca medeniyete uyum sağlayan bir nesil değil, etkin olarak medeni­yet kurucusu ve geliştiricisi bilge nesiller yetiştirmeyi hedefleyen eğitim felsefemiz doğrultusunda ahlaklı, er­demli, milleti ve insanlık için iyi, doğru, faydalı ve güzel olanı yapmayı ideal edinmiş öğrenci profili modele temel oluşturmaktadır.'

Sorulacak o kadar soru var ki nereden başlayayım bilemiyorum. Hangi erdem? Kimin ahlakı? Hangi değerler kuramı? 'Ahlaklı insan' ya da 'erdemli insan' bazılarının kulağına hoş gelen kavramlar ve hedefler ama bu değerleri derslerde öğretemezsiniz. Her yaşta öğretemezsiniz. Bunda ısrar etmek hem kaynak hem zaman israfıdır. Açıklayayım.

MÜFREDAT HAYATTIR

Modem dünyada değerler eğitimi okuldan alınıp aileye verilmiştir. Ailede başlayan değerler eğitimini okul, açık müfredat dediğimiz dersler yerine gizli müfredat dediği­miz ders dışı ortamlarda, yani okulun kültüründe, ikliminde ve işleyişinde öğretir. Yani ahlak ve erdem gibi yüce değerleri çocuk önce evde öğrenir sonra da okulda ve toplumda 'yaşayarak öğrenir.' İşte bu nedenle literatürde söz konusu değerler olunca müfredat hayattır diyoruz. Okulda istediğiniz kadar ahlak dersi koyun, istediğiniz kadar erdem üzerine nutuklar ata, eğer öğrenci dersten çıktığında erdemli insanların cezalandırılıp ahlaksızlığın ödüllendirildiğine şahit oluyorsa okulda anlattığınıza değil yaşadığı ve gördüğüne bakar. Bir de bazı değerler aileden aileye değişil Türkiye gibi kültürel zenginlikler barındıran, siyasi kampla; keskinleşmiş bir ülkede okul kimlik tartışmalarının arena: yapmak zaten kıt olan kaynaklarımızı heba etmek ve okula diğer yapabileceklerinin önüne set çekmektir. Kaldı ki teknik bir detay olduğu için burada konuya hiç girmiyorum ama değerler her yaşta öğretilme: mesela değerler eğitimine ol öncesinde başlanmaz.

Bütün bu saymış olduğu: sebeplerden dolayı modem devletler yüz yıllık eğitimle kimlik inşa deneyinin çöktü­ğünü görüp okullarda beceri temelli eğitim modeline geçti. Yeni müfredat yüz yıllık bu tecrübeyi yok sayıyor. Yazık

Selçuk Şirin, Oksijen Gazetesi, 3-9 MAYIS 2024